تحقيق 

انسان معمولی به حوادث واموری كه در پیرامون او مي‌گذرد اهمیت نمی دهد وبه آنها كاري ندارد در حالي كه انسان عالم و محقق به كليه نمودها با دقت مي‌نگرد و عوامل و علل بوجود آمدن نمودها را رسيدگي كرده، كوشش مي‌كند رابطه بين آنها را به دست آورد.

بنابراين تحقيق عبارت است از مجموعه اقداماتي كه براي كشف قسمتي از مشخصات جهان حقيقي انجام مي‌گيرد.

تحقيق داراي دوعامل اصلي است:

1- موضوعي كه بايد مورد تحقيق قرار گيرد.

2- روشي براي بررسی موضوع موردنظر.

اصولاً كليه كارهاي علمي و تحقيقي، براي آنكه خوب به نتيجه برسند، بايد دو مرحله داشته باشند. مرحله اول شامل استفاده از قاعده و روش هاي خاص و مشخص برنامه ريزي شده مي باشد كه اصطلاحا روش تحقيق نام دارد و مرحله دوم به كار بردن هوش و سليقه و ديدگاه‌هاي شخصي محقق،درانتخاب موضوع وروش مطلوب برای بررسی موضوع است . تركيب مناسب اين دو، باعث  دستيابي تحقيق به نتايج مورد انتظارمي شود .

امروزه چون نمودهاي گوناگون، كم وبيش به شاخه های مختلف علوم مرتبط می باشند، بهترين راه براي تحقيق اين است كه محققين رشته‌هاي مختلف با همكاري يكديگر موضوعات مختلف را مورد بررسي و تحقيق قرار دهند. اين مجموعه راگروه تحقيق مي‌نامند.

شرايط محقق

كسي كه تحقيق مي‌كند بايد حداقل داراي صفات زير باشد:

1- علاقه‌مند

2- عالم

3- مبتكر

4- دقيق

5- منصف

6- ...

انواع تحقيق

هر تحقيق ممكن است سه نوع نتيجه به همراه داشته باشد:

1- به دست آوردن نتايجي علمي كه درتحقيق كامل ديگري مورد استفاده قرارمي گيرد.

2- به دست آوردن اطلاعاتي كه توسط جامعه مورد استفاده قرارمي گيرد.

3- به دست آوردن اطلاعات و نتايجي بين دونوع اول و دوم فوق.

بر اساس تقسيم‌بندي فوق ، تحقيقات نيز در سه گروه به شرح زير قرار خواهند گرفت:

1- تحقيق بنيادي. كه جهت گسترش و بسط دانش پايه و به خاطر فهم آن اجرا مي‌شود.

2- تحقيق كاربردي. كه براي يافتن راه‌حل مشكلات با ماهيت علمي اجرا مي‌شود.

3- تحقيق بنيادي، كاربردي (توسعه‌اي). كه تركيبي از دو نوع تحقيق فوق مي‌باشد.

تحقيقات كاربردي را بر حسب منابع توليد كننده اطلاعات مورد نياز ( منابع اطلاعاتي ) مي توان در سه گروه عمده زيردسته بندي نمود :

1- تحقيقات كتابخانه اي

2- تحقيقات سيستمي(موردی)

3- تحقيقات آماري

بي ترديد هر كدام از اين نوع تحقيقات ، براي دستيابي به اطلاعات ،‌نيازمند روشهاي خاصي هستند . در تحقيقات كتابخانه اي ، عمده ترين منابع اطلاعاتي ، مكتوبات در اشكال مختلف آن است . در تحقيقات موردي ( سيستمي) ، اصلي ترين منبع اطلاعاتي ، افراد و كارشناسان ذيربط در سيستم و يا پديده مورد نظر خواهند بود و در تحقيقات آماري نيز مهمترين منبع اطلاعاتي، مجموعه اي ازافراد،اشيا و...است كه داراي خصوصيات مشترك باشند كه بواسطه آن خصوصيات،از ساير مجموعه ها قابل تشخيص هستند . اين مجموعه ، اصطلاحا جامعه آماري نام دارد .

تحقيقات آماري بر حسب نوع استفاده از روشهاي آماري به دو گروه مطالعات توصيفي و تحليلي تقسيم مي شوند . 

1- مطالعات توصيفي (Descriptive studies). در اين نوع تحقيقات يك پديده ، جداي از ساير پديده ها مورد بررسي قرار مي گيرد تا تصوير روشني از آن پديده ارائه شود . اين مطالعات نشان دهندة الگوي رويداد ها در جوامع هستندو هدف عمده آنهاتعیین ميزان هاي بروز، شيوع ، معضلات و ... مي باشد. همچنين اين موارد معمولابراساس پارامترهایی نظير سن، جنس، نژاد، شغل، وضعيت اقتصادي – اجتماعي، وضعيت تأهل و نيز نواحي جغرافيايي مشخص مي شوند. تعيين روند بيماري ها در طول زمان نیز از ويژگي هاي اين نوع مطالعات مي باشد. شروع اين مطالعات با داشتن يكسري سؤالات و ابهامات همراه است و هيچ گونه فرضيه اي از ابتداي مطالعه وجود ندارد. سرانجام مطالعات توصيفي بنا نهادن فرضيه ها است.

این نوع مطالعات، مطالعات مقطعي یاCross-sectional نیزنامیده می شوند.

2- مطالعات تحليلي (Analytical studies ). يك تحقيق تحليلي سعي دارد علل وعوامل ايجاد يك مسأله خاص را با دقت تعيين كند. اين كار معمولاً از طريق مقايسه دو يا چند گروه انجام مي‌شود. مطالعات تحلیلی براساس فرضیه مشخصی شکل می گیرند.

مطالعه تحليلي ممكن است به دو شكل غير مداخله ايNon-interventional studies و یا مداخله ايInterventional studies انجام شود.

درمطالعات غير مداخله اي محقق يا محققين بر روي عوامل مواجهه افراد مورد بررسي  هيچ گونه تاثیر یا مداخله اي انجام نمي دهندو فقط ناظر و مشاهده كننده جامعه و يا نمونه مورد مطالعه هستند و متغيرهاي مستقل و وابسته را اندازه گيري و ثبت مي نمايند. عمده ترین مطالعات غیرمداخله ای عبارتنداز:

1- مطالعات گذشته نگر(مورد - شاهدي). در اين نوع مطالعات، محقق بر اساس اطلاعات موجود، ‌ دو يا چند گروه را با هم مقايسه مي كند . به این صورت که گروهي كه در آنها مسأله مورد نظر وجود دارد (گروه مورد) با گروه يا گروه هايي كه فاقد مساله مورد نظر هستند(گروه شاهد)مقایسه می شوندتا ازاين طريق عواملي كه باعث ايجاد مساله خاص شده اند، مشخص شوند. دراین نوع مطالعات معمولا شانس(احتمال) مواجهه با عامل مورد نظردر افراد مورد(مواجهه شده)و افراد شاهد(مواجهه نشده)محاسبه می شوند. نسبت این دومقدار، خطر نسبي Relative risk  نام دارد و نشان مي دهد كه افراد مورد(مواجهه شده) چند برابر افراد شاهد(مواجهه نشده) احتمال دارد با عامل مورد نظر مواجهه داشته باشند.

2- مطالعات آينده نگر(هم گروهي) (prospective cohort). در مطالعات آينده نگر نيز محقق دو يا چند گروه را باهم مقايسه مي كند تااز اين طريق عوامل ايجاد كننده مساله خاص مشخص شوند. در اين نوع مطالعات، گروهي از افراد كه در معرض مساله مورد نظر قرار دارند (گروه مطالعه يا مواجهه يافته) با گروه يا گروه هاي ديگري كه در معرض آن پديده نيستند (گروه شاهد يا مواجهه نيافته) با يكديگر مقايسه مي‌شوند. محقق كليه گروه هارا در طول زمان تعقيب خواهد كرد تا ببيند كه آيا حالتي كه تصور مي‌رود در رابطه با عامل مورد نظر است، ظاهر خواهد شد؟ چه موقع؟ سپس وقوع آن را در گروه ها مقايسه مي‌كند. ويژگي اصلي اين مطالعه پيگيري تعداد زيادي از افراد تا بروز عامل مورد نظرمي باشد. دراین نوع مطالعات میزان بروز مواجهه با عامل مورد نظردرکلیه افراد (مواجهه داشته و نداشته) محاسبه می شوند. نسبت این دومقدار(خطر نسبي Relative risk ) نشان مي دهد كه افراد مواجهه داشته چند برابر افراد مواجهه نداشته احتمال دارد با عامل مورد نظر مواجهه بیابند. اكثرا به دلايل مالي و اجرايي، يك تحقيق گذشته نگر معمولاًبر يك تحقيق آينده نگرترجيح داده مي‌شود چرا كه نسبتا ارزان بوده و سريعتر به نتيجه مي رسند در حالي كه تحقيقات آينده نگراحتياج به زمان و نيروي بيشتري دارند ، بنابراين گرانتر هستند. علاوه بر آن، به دليل تحرك جوامع انساني ، امكان پيگيري همه افراد منظور شده وجود نخواهد داشت. در مقابل، مشكل اساسي در تحقيقات گذشته نگر انتخاب مناسب گروه شاهد مي‌باشد.

عمده ترین مطالعات مداخله ای عبارتنداز:

1- مطالعات قبل وبعد. ساده ترین نوع مطالعات مداخله ای مطالعات قبل و بعد نام دارد. دراین نوع مطالعه ابتدا در گروهی از افراد انتخاب شده، عاملی بررسی شده سپس همان افراد درمعرض پدیده ای خاص قرار می گیرند وعامل موردنظر مجددا بررسی می شود. مقایسه این دو مقدار، میزان تاثیر پدیده مورد نظر را نشان می دهد.     

2- مطالعات تجربي. يك مطالعه تجربي، قوي‌ترين نوع مطالعه براي اثبات يك رابطه عليتي است . در اين مطالعه افراد (به طور تصادفي) حداقل به دو گروه تقسيم مي‌شوند. يك گروه تحت تأثير مداخله قرار گرفته و گروه يا گروه هاي ديگر به عنوان گروه شاهد حفظ مي‌شوند. نتايج مداخله، از طريق مقايسه گروه ها مشخص مي‌شود. يك مطالعه تجربي بايددارای سه خصوصيت زير باشد:

مداخله: محقق در يكي از گروه‌هاي تحت مطالعه به نحوي مداخله كند.

شاهد: محقق يك (يا چند) گروه شاهد را با گروه تحت تجربه مقايسه كند.

تصادفي: محقق در انتخاب گروه شاهد و تحت تجربه دقت كافي را به كار برد تا هر دو گروه به طور تصادفي انتخاب شوند.

3- مطالعات نیمه تجربي. در صورتي كه يكي از دو خصوصيت تصادفي بودن يا استفاده از گروه شاهد (كنترل) وجود نداشته باشد، يك مطالعه نيمه تجربي خواهيم داشت، كه مداخله در گروه تحت تجربه را حتما دارد. عمده‌ترين مشكل مطالعات تجربي و نيمه تجربي آن است كه امكان بررسي پاره‌اي از موضوعات با اين نوع مطالعه (به واسطه رعايت مسائل اخلاقي و قانوني) وجود ندارد.